Het koolstofvrij maken van de luchtvaart vergt grootschalige toepassing van duurzame vliegtuigbrandstof
Om de klimaatdoelstellingen te halen, moet de luchtvaartsector steeds meer gebruik maken van emissiearme oplossingen, waaronder een wijdverspreide toepassing van Sustainable Aviation Fuel (SAF). Zonder een snelle en drastische overschakeling op koolstofarme alternatieven zal het onmogelijk zijn om tegen 2050 de streefcijfers te halen zoals netto-nuluitstoot van de luchtvaart (volgens de IATA*) of klimaatneutraliteit (volgens de Europese Commissie). Verbeteringen van de efficiëntie van de activiteiten en de infrastructuur, technologische innovaties zoals elektrische of hybride vliegtuigen, en een vermindering van de totale vraag naar luchtvervoer zullen allemaal bijdragen aan een vermindering van de luchtvaartemissie, maar geen enkele oplossing zal zo'n grote rol spelen als SAF.
Hoe kan schonere luchtvaart bijdragen aan een duurzame toekomst?
Volgens de Wereldbank is het transport wereldwijd verantwoordelijk voor een groot deel van de totale uitstoot van broeikasgassen en levert het daarmee de op één na grootste bijdrage tot klimaatverandering. De luchtvaart alleen al is verantwoordelijk voor 2 à 3% van de uitstoot van alle broeikasgassen, en deskundigen voorzien een stijging van dat percentage als gevolg van de groeiende vraag naar passagiersvluchten. De totale bijdrage van de luchtvaart aan klimaatverandering is zelfs nog groter (in sommige studies zelfs 5% ), omdat vliegtuigen niet alleen CO2uitstoten, maar ook roet en waterdamp, cirrussporen creëren en op andere wijze de samenstelling van de atmosfeer beïnvloeden.
Het is duidelijk dat de luchtvaart zich voor vele uitdagingen gesteld ziet in het streven naar een duurzame toekomst, en er worden momenteel veel strategieën toegepast om die op te lossen. Helaas zijn de meeste oplossingen niet levensvatbaar op een schaal die groot genoeg is, of kunnen ze niet snel genoeg worden opgeschaald om het nodige effect te sorteren.
Elektromotoren op batterijen zijn bijvoorbeeld doeltreffend om veel soorten transport koolstofvrij te maken, en elektrische vliegtuigen kunnen een belangrijk deel van de toekomst van de luchtvaart zijn. Momenteel is de batterijtechnologie echter gewoon te groot en te zwaar om in passagiersvliegtuigen te kunnen worden gebruikt. Ook kan het vervangen van luchttransport door efficiënt, milieuvriendelijker vervoer per spoor de luchtvaartuitstoot terugdringen. Het grootste deel van de luchtvaartuitstoot is echter afkomstig van langeafstandsvluchten, die gebruik maken van routes die treinen niet kunnen gebruiken. Hoewel sommige technici optimistisch zijn over de oplossing van deze problemen in de toekomst, blijven ze belangrijke hinderpalen voor het koolstofvrij maken van de luchtvaart. Wat nodig is, is een reeks oplossingen - waaronder elektrificatie, waterstofoplossingen en hogesnelheidstreinen - die samen moeten werken. Op korte termijn is de belangrijkste oplossing echter SAF.
Waarom Sustainable Aviation Fuel?
SAF is om verschillende redenen een cruciaal stukje van de puzzel. SAF wordt gemaakt van 100% hernieuwbare grondstoffen zoals afval en residuen, vermindert de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en biedt tegelijk de kans om hulpbronnen te commercialiseren die anders op stortplaatsen zouden belanden of verkeerd zouden worden beheerd. Bovendien wordt SAF, omdat het chemisch vergelijkbaar is met traditionele vliegtuigbrandstof, beschouwd als een "drop-in"-oplossing. Dit betekent dat er geen aanpassingen aan de motor of aan de infrastructuur nodig zijn om het aan te passen. In vergelijking met elektrificatie, de aanleg van spoorwegen en andere potentiële strategieën voor het koolstofvrij maken, zijn er zeer weinig financiële investeringen nodig om veel grotere voordelen te behalen. Het is ook het vermelden waard dat duurzame vliegtuigbrandstof niet-CO2-gerelateerde klimaateffecten van de luchtvaart kan verminderen. SAF veroorzaakt bijvoorbeeld geen zwaveloxide-uitstoot en kan de uitstoot van roetdeeltjes met wel 70% verminderen.
Het belangrijkste is dat SAF een oplossing is die vandaag beschikbaar is. De technologie is er, de bevoorradingsketens zijn er en de productie wordt opgevoerd. Het is heel goed mogelijk dat andere technologieën op de lange termijn een nog betere uitstootverlaging of financieel rendement zullen opleveren dan SAF, maar op de korte termijn is SAF een economisch levensvatbare en schaalbare oplossing. Uit prognoses blijkt dat om de klimaatdoelstellingen van de IATA en de EU te halen, 65% van de uitstootverlaging in de luchtvaart door SAF mogelijk moet worden gemaakt.
Is er een tijdschema voor de impact van SAF op het klimaat?
Momenteel levert en gebruikt een groeiend aantal grote luchthavens en luchtvaartmaatschappijen al SAF, dat sinds 2016 bij meer dan 370.000 commerciële vluchten is gebruikt. In de komende jaren moet het gebruik echter drastisch toenemen om het potentieel van SAF voor de uitstootverlaging te maximaliseren. Vliegtuigen verbruikten in 2019 meer dan 300 miljoen ton brandstof, waarvan slechts ongeveer 200.000 ton SAF was. Neste, dat nu al meer dan de helft van de SAF ter wereld produceert, wil zijn productie verder opvoeren tot 1,5 miljoen ton in 2023, en blijft samenwerken met leveranciers en innovators over de hele wereld om de wereldwijde beschikbaarheid van duurzame vliegtuigbrandstof te helpen vergroten.
In de toekomst zal de wetgeving een belangrijke rol spelen in de dynamiek van de SAF-markt. Door zekerheid te creëren rond de toekomstige vraag, bijvoorbeeld door SAF-gebruiksmandaten of -stimulansen, kunnen overheden en regelgevende instanties het tempo van nieuwe investeringen, de groei van de toeleveringsketen en de duurzame productie van brandstoffen opdrijven. Men moet zich dan wel verder bewust blijven worden van de cruciale uitdaging om de uitstoot van het transport terug te dringen en van het vermogen van SAF om aan die doelstelling bij te dragen. De tijd dringt om de belangrijke klimaatdoelstellingen voor 2050 te halen, daarom moeten bedrijven, overheden en andere organisaties nu in actie komen. Door samen te werken is het mogelijk een duurzame luchtvaartindustrie en een duurzame toekomst voor iedereen te ontwikkelen.
*De International Air Transport Association vertegenwoordigt 290 luchtvaartmaatschappijen, dat is meer dan 80% van het luchtverkeer wereldwijd.
