Het ABC van UCO's - wat zijn gebruikte bakolie en frituurvet en hoe kunnen ze worden gebruikt in een meer circulaire economie?

Wat kan gemaakt worden van gebruikt frituurvet? Kan het afval van het bakken van frietjes auto's of zelfs vliegtuigen van brandstof voorzien? Hoe werkt het proces? En hoe kan gebruikt frituurvet helpen de klimaatuitstoot te verminderen? Om deze vragen te beantwoorden, spreekt journalist Nick van Mead met Erwan Hemery, Global Used Cooking Oils Lead bij Neste, de toonaangevende producent van hernieuwbare diesel en duurzame vliegtuigbrandstof.

Wat is gebruikte bakolie en frituurvet?

Gebruikte bakolie en frituurvet  (Used Cooking Oils ofwel UCO's) zijn, zoals de naam al aangeeft, oliën die zijn gebruikt om voedsel te bakken of te braden. Ze kunnen afkomstig zijn van restaurants, uit de voedingsindustrie of van huishoudens. 

Door gebruikte bakolie en frituurvet in te zamelen wordt dit uit de afvalstroom gehaald. Anders wordt de gebruikte olie en vet gewoon weggegooid of door de gootsteen gespoeld en dat kan grote problemen veroorzaken, zoals de beruchte Londense vetberg bijvoorbeeld.

Ook de voedselveiligheid is erbij gebaat dat geprobeerd wordt te voorkomen dat afgewerkte bak- en braadolie opnieuw in de voedselproductie terechtkomt. Gebruikt frituurvet kan slechts een bepaald aantal keren worden gebruikt voordat het vanwege de voedselhygiëne ongeschikt wordt voor menselijke consumptie. 

Waarvoor kan gebruikt frituurvet worden gebruikt?

Gebruikt frituurvet kan worden geraffineerd tot hernieuwbare brandstoffen - een drop-in oplossing ter vervanging van fossiele brandstoffen - en kan ook worden gebruikt voor de productie van grondstoffen voor polymeren en chemicaliën, die dan bijvoorbeeld verwerkt kunnen worden tot duurzamere kunststoffen op biologische basis.

Afval en residuen, zoals gebruikt frituurvet, zijn een belangrijk middel om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen. "Zo helpen de hernieuwbare producten van Neste de uitstoot van broeikasgassen gedurende de levenscyclus van het product met 50 tot 95%* te verminderen vergeleken met soortgelijke producten van fossiele oorsprong", legt Hemery uit. 

Hoe wordt gebruikt frituurvet omgezet in hernieuwbare producten? 

Er zijn honderden leveranciers van gebruikt frituurvet over de hele wereld - van Europa tot Azië en de VS, overal waar oliën en vetten worden gebruikt om te koken, en de inzameling ervan is georganiseerd voor recycling en hergebruik. "De meeste leveranciers zijn erg klein - dat is de wereld van gebruikt frituurvet, je moet veel kleine stromen aanboren", aldus Hemery.

Restaurants en fabrieken slaan het gebruikte frituurvet op in tanks, die door inzamelaars worden geleegd. In de VS bijvoorbeeld zamelt Mahoney Environmental, een bedrijf van Neste, frituurvet van 55.000 restaurants, stadions, hotels, scholen en luchthavens in wat vervolgens aan Neste wordt geleverd voor het raffineren van haar hernieuwbare producten. 

Hemery legt het proces uit dat van het afvalproduct iets nieuws maakt: "Eerst wordt het gebruikte frituurvet gezuiverd in voorbehandelingsunits om onzuiverheden te verwijderen. Vervolgens kan het in de raffinaderij worden omgezet in hernieuwbare diesel, duurzame luchtvaartbrandstof en andere hernieuwbare producten met behulp van onze unieke NEXBTL-technologie."

Hoe garandeert u de duurzaamheid van het gebruikte frituurvet?

"Bij Neste heeft duurzame bevoorrading onze prioriteit. Neste accepteert uitsluitend duurzaam geproduceerde grondstoffen van zorgvuldig geselecteerde partners”, legt Hemery uit.

"We hebben op elk van onze inkooplocaties UCO-bevoorradingsmanagers die echt bekend zijn met de markten. Bovendien voeren we audits uit bij onze leveranciers: we bezoeken en controleren hen om te zien of ze voldoen aan bijvoorbeeld de vereisten voor traceerbaarheid en broeikasgasemissie en voorraadregistratie. We voeren bij Neste ook andere aanvullende controles uit, zoals het meten van de kwaliteit van de UCO die we ontvangen om ervoor te zorgen dat die aan onze specificaties voldoet."

Wat is het potentieel van gebruikte frituurvet voor de toekomst?

Het gebruik van wat eerder als een afvalproduct werd beschouwd, ondersteunt het streven naar een duurzamere, circulaire economie. Hemery noemt de samenwerking van Neste met McDonald's in Nederland als een voorbeeld hiervan: "Het gebruikte frituurvet van de McDonald's restaurants gaan naar Rotterdam, onze dichtstbijzijnde raffinaderij, waar gebruikt frituurvet en andere hernieuwbare grondstoffen worden geraffineerd tot brandstoffen en andere hernieuwbare producten. Deze producten worden vervolgens in Nederland en over de hele wereld verkocht.  

"Het is een prachtig voorbeeld van de circulaire economie, en de broeikasgasemissies van het hele proces zijn zeer laag. Het is volkomen logisch."

"Er zijn veel potentiële ideeën voor de circulaire economie die verder kunnen worden ontwikkeld - we kunnen bijvoorbeeld UCO inzamelen bij restaurants en cafés op een luchthaven die de grondstof vervolgens raffineren tot hernieuwbare brandstof in een nabijgelegen raffinaderij, en dan gebruiken als duurzame vliegtuigbrandstof op de luchthaven. Bij Neste zitten er veel van dergelijke projecten in de pijplijn."

Hij erkent dat er steeds meer concurrentie is voor gebruikt frituurvet als grondstof, maar zegt dat er nog veel ruimte is voor groei in de beschikbaarheid ervan: "Er zijn nieuwe regio's die we nog niet eerder hebben aangeboord en waar momenteel nog niet uitgebreid bij huishoudens wordt ingezameld, dus ook daar ligt een potentieel."

"Het gebruik van UCO is de afgelopen jaren sterk toegenomen, en zal dat blijven doen - maar het is belangrijk te onthouden dat dit slechts één van de vele afval- en reststoffen  is die we moeten gebruiken om de hoeveelheden fossiele grondstoffen die we nu gebruiken te vervangen en de klimaatverandering te bestrijden." 

_{*) De vermindering van de broeikasgasemissies varieert naargelang de regiospecifieke wetgeving die de methodologie voor de berekeningen aanreikt (bv. EU RED II 2018/2001/EU voor Europa en US California LCFS voor de VS), en de grondstoffenmix die wordt gebruikt om het product voor elke markt te produceren.}

Credits:
Nick van Mead, een bekroond journalist met meer dan 20 jaar ervaring bij de Guardian en de Associated Press, meest recentelijk als adjunct-hoofdredacteur van Guardian Cities.