Wat is de rol van hernieuwbare brandstoffen voor duurzamer transport?
Om de dreigende gevolgen van de klimaatverandering te beperken, moet de uitstoot van broeikasgassen door de transportsector snel, drastisch en op grote schaal worden teruggedrongen. Een overvloed aan gegevens maakt dit zeer duidelijk maar toch is het geen eenvoudige opgave. Het vereist talrijke technologische innovaties, wetswijzigingen en zowel individuele als collectieve inspanningen. Hoewel het duurzaam maken van transport tot nu toe één van de grootste uitdagingen van de eeuw is, is het wel degelijk mogelijk. Door voorlichting, empowerment en doortastende actie is het aan ons om ons beeld van transport om te vormen tot een paradigma dat de planeet ondersteunt in plaats van bedreigt.
Waarom is het koolstofvrij maken van de transportsector zo belangrijk?
Carl Nyberg, Executive Vice President Renewable Road Transport bij Neste, wijst erop dat de uitstoot door transport de grootste hinderpaal vormt voor het bereiken van de internationale klimaatdoelstellingen, zoals het beperken van de opwarming van de aarde of het bereiken van klimaatneutraliteit. Het is in veel landen en regio's de belangrijkste sector voor de uitstoot van broeikasgassen, verantwoordelijk voor ongeveer 25% van alle broeikasgasuitstoot wereldwijd. De transportsector is ook verantwoordelijk voor meer dan 60% van het wereldwijde olieverbruik en meer dan 25% van het totale energieverbruik in de wereld. Anders dan in veel andere sectoren - zoals de productiesector, de gezondheidszorg en de landbouw - neemt de uitstoot in de transportsector niet af als gevolg van innovatie of beleid. In plaats daarvan neemt het juist toe als gevolg van de stijgende vraag naar goederen, diensten en reizen.
De toegankelijkheid van het vervoer is nauw verbonden met de levenskwaliteit en verbindt mensen en gemeenschappen met onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid en met elkaar. Tegelijk met de mobilisatie van de samenlevingen van vandaag, geeft het ook de economische groei van morgen een impuls. Om deze redenen is het gewoon verminderen van de hoeveelheid transport geen haalbare oplossing. Toch blijft een drastische vermindering van de uitstoot een vereiste voor een duurzame toekomst. Zelfs als in elke andere economische sector klimaatneutraliteit zou worden bereikt, zou het niet voldoende koolstofvrij maken van het vervoer nog steeds resulteren in een wereldwijde temperatuurstijging van meer dan 2°C. Eenvoudig gezegd: datgene waar we voor een groot deel van onze wereldeconomie op vertrouwen - mobiliteit - is ook onze grootste vijand in de strijd voor duurzaamheid.
Verschillende belanghebbenden in de transportsector werken al samen om duurzaam vervoer tot een realiteit te maken. Talrijke wetgevende en regelgevende instanties hebben de noodzaak van verandering ingezien en ambitieuze doelstellingen vastgesteld om de emissies van het vervoer terug te dringen; investeerders stimuleren innovatie in de particuliere sector; en grootverbruikers van brandstoffen (zowel particuliere als publieke) stappen over op koolstofarme oplossingen. Met andere woorden, de ontwikkelingen zijn er. Wat overblijft, is dat de snelheid en schaal ervan exponentieel moeten worden verhoogd.
Is er een wondermiddel om de uitstoot in het transport terug te dringen?
Emissiereductie in het transport is een probleem waarvoor geen pasklare oplossing bestaat - geen "silver bullet” of wondermiddel, aldus Nyberg. "We hebben zo lang op ruwe olie vertrouwd dat we gewend zijn geraakt aan het idee dat transport gebaseerd is op slechts één oplossing," voegt Nyberg eraan toe. "Het resultaat is dat mensen op zoek zijn naar de volgende 'unieke oplossing', maar dat is niet de toekomst."
Het is duidelijk dat zelfs de meest levensvatbare, koolstofarme transportoplossingen hun beperkingen hebben. Elektrische voertuigen, bijvoorbeeld, zijn doeltreffend om de uitstoot te verminderen en worden steeds populairder. Ze bieden echter geen ondersteuning voor het schaalbaar koolstofvrij maken van de luchtvaart, het goederenvervoer over zee of het lange-afstandsvervoer per vrachtwagen - drie transportwijzen die verantwoordelijk zijn voor een onevenredig grote hoeveelheid uitstoot. Nyberg benadrukt dat elektrificatie nog steeds een cruciaal onderdeel van de puzzel is, maar wijst ook op tal van andere uitdagingen die een grootschalige invoering in de weg staan, zoals infrastructuur, betrouwbare productie op grote schaal en een blijvende afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. Alleen al in Europa zullen er tegen 2025 naar schatting 1 miljoen elektrische oplaadstations nodig zijn, is levering van batterijen momenteel onstabiel door de hoge kosten en de bezorgdheid om het milieu, en dat terwijl door batterijen aangedreven voertuigen op elektriciteit rijden die in veel gevallen wordt geproduceerd door de verbranding van fossiele brandstoffen.
Andere oplossingen hebben met soortgelijke beperkingen te maken. Massatransport en verbeterde vervoersnetwerken bijvoorbeeld, zijn beide doeltreffend om de emissies te verlagen, maar niet op een schaal die groot genoeg is om de kloof naar duurzame mobiliteit alleen te overbruggen. Maar zelfs als één technologie in staat zou zijn de uitstoot door transport over de hele linie voldoende terug te dringen, zou het vrijwel zeker een vergissing zijn om uitsluitend op die technologie te concentreren. Alleen al in de afgelopen paar jaar hebben verschillende gebeurtenissen de kwetsbaarheid van talrijke mondiale toeleveringsketens aan het licht gebracht en harde lessen geleerd over de gevaren ervan. Als gevolg van de sluitingen en quarantaines door de Covid-19 pandemie daalde de beschikbaarheid en stegen de prijzen in talloze marktsegmenten, en blijft de wereldeconomie de kosten dragen van het feit dat meer dan 85% van de halfgeleiders in de wereld in één regio worden geproduceerd. Ook heeft de huidige oorlog in Oekraïne een te grote afhankelijkheid van de Russische olie- en gasexport aan het licht gebracht, waardoor de energiezekerheid op grote schaal is verstoord en de brandstof- en energieprijzen overal ter wereld aanzienlijk zijn gestegen.
"Optionaliteit is de sleutel", zegt Nyberg. "De keuzes die Europa in het verleden heeft gemaakt, hebben geleid tot een onnodige mate van energie-onzekerheid, en dat is iets wat we kunnen verbeteren door een veelzijdiger aanpak van de energievoorziening."
Wat zal de rol van hernieuwbare brandstoffen werkelijk zijn?
Van alle huidige groenere mobiliteitsoplossingen nemen elektrische voertuigen het grootste deel van de publieke en wetgevende debatten in beslag. Zij zijn echter niet de enige veelbelovende technologie die binnen handbereik ligt. Een ander voorbeeld zijn hernieuwbare brandstoffen, d.w.z. brandstoffen die uit hernieuwbare bronnen worden geproduceerd. Dit soort brandstoffen is een belangrijk aandachtspunt voor Neste, wiens eigen Neste MY Renewable Diesel resulteert in tot 90%* minder broeikasgasemissies gedurende de levenscyclus van de brandstof in vergelijking met fossiele diesel. Van cruciaal belang is dat het kan worden toegepast in bestaande dieselmotoren, waarvoor geen aanpassingen aan het voertuig of aan de infrastructuur nodig zijn.
Hernieuwbare brandstoffen zijn ook om andere redenen intrigerend - in de eerste plaats omdat ze een commercieel levensvatbare oplossing zijn die nu beschikbaar is en die de uitstoot van het transport in diverse toepassingen overal ter wereld helpt verminderen. Hernieuwbare brandstoffen zijn ideaal in vervoerssegmenten waar elektrificatie nog ongeschikt is, zoals de luchtvaart, de scheepvaart en het vrachtvervoer. Samen zijn deze drie vervoerswijzen - ook bekend als heavy-duty transport (HDT) - goed voor meer dan een derde van de vervoersemissies, een hoeveelheid die nog steeds toeneemt. Door de inherente beperkingen van de batterijtechnologie is het in het beste geval onpraktisch en in het slechtste geval onmogelijk om een vloot van HDT's met elektriciteit te laten rijden. Een ander voordeel van hernieuwbare brandstoffen is de grote verscheidenheid aan grondstoffen waaruit zij kunnen worden geproduceerd. Het gaat bijvoorbeeld om verschillende soorten afval en reststoffen, zoals lignocellulose-houdende biomassa afkomstig van bosbouw- of landbouwafval.
Hernieuwbare brandstoffen zullen elektrische mobiliteit niet verdringen, maar kunnen - en moeten misschien - deze wel aanvullen. Hierover bestaat weinig twijfel bij duurzaamheids- en vervoersdeskundigen, die er ook op wijzen dat wanneer een "well-to-wheels"-analyse wordt uitgevoerd in plaats van een eenvoudige "tank-to-wheel"-analyse, de vermindering van de netto broeikasgasemissies van het gebruik van hernieuwbare brandstoffen die van elektrische voertuigen kan overtreffen. In feite produceert hernieuwbaar methaan uit vloeibare biomassa een netto-negatieve emissie.
Zelfs indien een groot aantal andere koolstofarme oplossingen, inclusief elektrificatie, een diepe marktpenetratie bereiken, zullen hernieuwbare brandstoffen waarschijnlijk op grote schaal moeten worden ingevoerd om de emissies in de mondiale vervoerssector voldoende te verminderen. Er zijn echter nog andere uitdagingen op dit gebied. Zo vereisen hernieuwbare grondstoffen zoals biomassa en vast afval unieke verwerkingsmethoden om met succes te kunnen worden omgezet in brandstof. Voor sommige grondstoffen zijn deze processen al commercieel levensvatbaar, maar voor andere is meer innovatie nodig. Over het algemeen is de uitdaging voor hernieuwbare brandstoffen de bewustwording. Veel brandstofverbruikers waaronder bedrijven, gemeenten en andere gebruikers van grootschalig vervoer, zijn nu gewoon niet op de hoogte van de doeltreffendheid en beschikbaarheid van hernieuwbare brandstoffen.
Van potentieel naar vooruitgang
Hoewel er meerdere kosteneffectieve, koolstofarme oplossingen beschikbaar zijn, blijft een nettovermindering van de emissies in de vervoerssector uit. In plaats daarvan neemt de uitstoot toe. Carl Nyberg vindt dat regeringen een sleutelrol moeten spelen om dat te veranderen: "Het belang van wetgevers en regelgevers kan in dit verband niet genoeg worden benadrukt. Niet noodzakelijkerwijs om beslissingen te nemen over welke technologieën moeten worden goedgekeurd, wat misschien buiten hun bereik ligt, maar om duurzaamheidsdoelen op lange termijn vast te leggen en transparantie rond die doelstellingen tot stand te brengen."
Volgens Nyberg zou dit soort wetgeving het soort vertrouwen bieden dat van vitaal belang is om zowel producenten, consumenten als investeerders aan te zetten tot actie in de richting van duurzame mobiliteit. Bovendien betekent het mondiale karakter van vervoersnetwerken en -processen dat de autoriteiten op gecoördineerde wijze moeten optreden om een samenhangend regelgevingskader op te bouwen en in stand te houden. Duurzame mobiliteit is gewoon niet mogelijk zonder een hoog niveau van samenwerking tussen overheden en regelgevende instanties.
Richtlijnen van de overheid vormen echter slechts één onderdeel van een strategie die op meerdere fronten ten uitvoer moet worden gelegd. Brandstof- en energieproducenten (zoals Neste) bijvoorbeeld, moeten een evenwicht zien te vinden tussen winstgevendheid op korte termijn en innovatie op lange termijn. Dit niet alleen om te voldoen aan de evoluerende regelgeving, maar ook om hun eigen levensduur te garanderen, aangezien de transporteconomie van de toekomst onvermijdelijk een nieuwe reeks producten en oplossingen zal vereisen. Ondertussen moeten grote brandstofafnemers en -verbruikers zich concentreren op de feitelijke broeikasgasuitstoot (‘GHG’) en op de praktische wijze waarop ze deze kunnen verminderen door de toepassing van koolstofarme oplossingen binnen hun eigen activiteiten en die van hun leveranciers.
Tot slot
Het op grote schaal koolstofvrij maken van de transportsector is een absolute vereiste om de klimaatdoelstellingen te halen, de hulpbronnen te behouden en de natuurlijke omgeving te beschermen. Het zal ook de gezondheid en de groei van de wereldeconomie in de komende decennia ondersteunen. Het is echter een probleem dat snel en doortastend moet worden aangepakt. Regeringen, gemeenten, energie- en brandstofproducenten, zakelijke consumenten en financiële instellingen spelen allemaal een belangrijke rol en moeten een filosofie van meerdere oplossingen omarmen.
Door het groeiende bewustzijn en de veranderende houding is er reden om optimistisch te zijn over de toekomst van mobiliteit. Groene innovaties en investeringen hebben een steeds grotere impact op de transportmarkt. Het belangrijkste wat we kunnen doen is het niet in de weg staan.
