Complexiteit vereenvoudigen: het verhaal van een changemaker in duurzaamheid Dapper en innovatief: Thomas Müller-Kirschbaum

Thomas Müller-Kirschbaum loopt al decennia voorop in het verspreiden van de duurzaamheidsboodschap. Tijdens zijn lange carrière in de kunststofbranche heeft hij zich ingezet om – zowel in zijn privé als zakelijke leven – te streven naar effectieve oplossingen. Oplossingen die snel begrepen kunnen worden door consumenten én bedrijven. Dit is het verhaal van een echte innovator, wiens persoonlijke toewijding aan duurzaamheid gedurende zijn carrière heeft bijgedragen aan een betere toekomst. De ambities en carrière van Müller-Kirschbaum bij Henkel sluiten perfect aan bij de toekomstvisie van Neste, waardoor zij vanzelfsprekende partners in duurzaamheid zijn.

Tijdens zijn eerste baan na het behalen van zijn doctoraat in fysische chemie, werkte Thomas Müller-Kirschbaum als assistent-fabrieksmanager voor een polyetheenproducent. Hij eindigde elke werkdag met een fietstocht van vijf minuten van zijn kantoor naar de parkeerplaats, langs het luid ratelende pneumatische transportsysteem dat korrels vervoerde die werden gebruikt bij de productie van plastic. Het was eind jaren tachtig en milieubewustzijn omtrent fossiele brandstoffen en broeikasgassen was in opkomst. Dit zette Müller-Kirschbaum aan het denken: maken we plastic over 30 jaar nog steeds op dezelfde manier?

Inmiddels, ruim dertig jaar later, begint de productie van plastic eindelijk te veranderen. Hoewel de materialen worden geproduceerd door middel van dezelfde processen en productielijnen – zelfs de pneumatische transportinstallaties zijn nog in gebruik – heeft Müller-Kirschbaum met eigen ogen gezien hoe sectoren langzaam richting duurzamere materiaalbronnen en praktijken overgaan, en hoe de algemene houding van mensen ten opzichte van kunststoffen en het milieu in de loop der jaren is veranderd.

Na een paar maanden fietsen langs de transportleidingen vond hij een nieuwe baan bij Henkel, een chemie- en consumentengoederenbedrijf met een hoofdkantoor in Düsseldorf waar hij jarenlang aan het hoofd stond van de afdeling Global Research and Development voor was- en thuisverzorgingsproducten.

Toen hij voor het eerst kwam werken bij Henkel, was Müller-Kirschbaum onder de indruk van het feit dat er zelfs toen al – eind jaren tachtig – werd nagedacht over het milieu en 30% plantaardige materialen in hun producten werden gebruikt.

“Dat was een flinke verandering ten opzichte van de petrochemische wereld waarin ik mij daarvoor bevond,” geeft hij aan. Tijdens zijn eerste jaren bij Henkel was zijn werk niet gericht op duurzaamheid, maar was het onderwerp wel altijd in zijn achterhoofd aanwezig. Als kind werd hij al aangemoedigd door zijn katholieke ouders om goed voor de aarde te zorgen. Die idealen heeft hij in zijn verdere leven vast weten te houden.

Naarmate Müller-Kirschbaum hogerop klom bij Henkel, kreeg hij meer kansen om veranderingen op het gebied van duurzaamheid binnen het bedrijf door te voeren. 

“In 2005 werd ik lid van de Duurzaamheidsraad van Henkel,” vertelt Müller-Kirschbaum. “Twee jaar later stelden we, samen met het hoofd Corporate Sustainability Management, Henkel’s eerste duurzaamheidsdoelen op.”  

Alhoewel hun team klein was, wisten ze zonder de gebruikelijke grote directiebesluiten een lijst met richtlijnen op te stellen die al snel werd omarmd binnen het bedrijf. “Dit was voor mij een teken dat je zelfs in een groot bedrijf een verschil kunt maken als je dat wilt,” zegt hij. “Zo lang de wil maar sterk genoeg is, vind je een manier om het te doen.”

 
Eenvoudige boodschappen voor complexe ideeën

Müller-Kirschbaum kwam voor het eerst in aanraking met de technische kant van duurzaamheid toen hij student was aan de universiteit van Keulen. Hij volgde colleges over milieutechnologie aan de Rheinisch-Westfälische Technische Hochschule Aachen. Daar leerde hij over technologieën als de lambdasensor die wordt gebruikt in katalysatoren van auto’s en over de ontzwaveling in kolencentrales. “Dat was een belangrijke kwestie in Duitsland,” zegt Müller-Kirschbaum, “vooral met de bruinkoolcentrales in het Westen.”

Twee jaar later stelden we, samen met het hoofd van Corporate Sustainability Management, Henkel’s eerste duurzaamheidsdoelen op.

Noordrijn-Westfalen, de regio in Duitsland waar Müller-Kirschbaum het grootste deel van zijn leven heeft gewoond en gewerkt, is het industriële hart van het land. Het is de thuisbasis van de staalindustrie en de elektriciteitscentrales, en is daarmee een economisch belangrijke regio. Tegelijkertijd is het ook een van de grootste vervuilers van Europa, iets waar men zich in de jaren tachtig steeds meer bewust van begon te worden.

De technologieën waarover Müller-Kirschbaum leerde als student waren de eerste stap richting het aanpakken van de vervuiling en uitstoot van broeikasgassen.

Sindsdien heeft hij de nieuwe ontwikkelingen op het gebied van milieuoplossingen op de voet gevolgd. Toch was een van de grootste veranderingen die hij heeft waargenomen niet zozeer van technologische aard, maar ging het om een belangrijke verschuiving in de manier waarop mensen over het milieu denken.

“De intensiteit, of de diepgang, is nu veel groter.” 

Als voorbeeld noemt hij plantaardige olie. Hij was 30 jaar geleden onder de indruk van het feit dat Henkel plantaardige olie gebruikten als basis voor was- en huishoudproducten. Tegenwoordig hebben consumenten veel meer inzicht in de complexiteit van duurzaamheid. Ze zijn zich bewust van de onderlinge verbondenheid van verschillende aspecten van klimaatverandering, dus is het uitdagender geworden om over milieukwesties te praten.

Dat betekent dat bedrijven als Henkel niet meer simpelweg kunnen aankondigen dat ze petrochemische materialen hebben vervangen door plantaardige oliën, vooral als het bijvoorbeeld om niet-duurzaam geproduceerde palmolie gaat.  

"Mensen begrijpen dat niet duurzaam geproduceerde palmolie ook een negatief effect kan hebben op het klimaat door ontbossing," zegt Müller-Kirschbaum. Daarom vragen ze om veel meer informatie. Ze willen weten hoe de palmolie is verkregen, waarom ervoor is gekozen palmolie te gebruiken en hoe het bedrijf de duurzaamheid waarborgt.

Het verstrekken van alle complexe lagen van duurzaamheid kan de communicatie rond producten ingewikkelder maken; Müller-Kirschbaum denkt daarom dat we manieren moeten vinden om het samen te vatten in eenvoudige berichtgeving. Consumenten willen immers duurzame keuzes maken, maar als ze in de winkel staan hebben ze maar een paar seconden om te beslissen of ze iets wel of niet kopen. "Dat betekent dat duurzaamheid tijdens de koophandeling in een eenvoudig te begrijpen boodschap moet overkomen."

Maar als duurzaamheid zo complex is, hoe maken we het dan eenvoudiger? Dat is een van de uitdagingen waar Müller-Kirschbaum over na heeft gedacht, en hij denkt dat de oplossing te vinden is in een label voor "circulaire kunststoffen" of "circulaire verpakkingen".

In een ideaal systeem van duurzame kunststofproductie zijn sommige onderdelen van een product afkomstig van mechanisch gerecycleerde materialen, andere van chemisch gerecycleerde materialen en is de rest gebaseerd op biobased materialen. Het kan ingewikkeld zijn om die boodschap over te brengen terwijl iemand naar producten in een schap in de supermarkt kijkt, zegt Müller-Kirschbaum. "In de drie seconden van de aankoophandeling heeft niemand de tijd om een etiket te begrijpen waarop staat: 70% mechanisch gerecycleerd, 10% chemisch gerecycleerd, 20% biogebaseerd."

In plaats daarvan stelt hij zich een label voor dat alles samenbrengt in een eenvoudig symbool dat de consument onmiddellijk duidelijk maakt hoe duurzaam een product is, rekening houdend met al die verschillende factoren. Een dergelijk systeem zou samenwerking tussen verschillende industriële organisaties en NGO's vereisen om tot een gestandaardiseerd label te komen. Dat bestaat nu nog niet, maar Müller-Kirschbaum denkt dat we zo'n label binnen de komende vijf jaar zullen zien. Het zou duurzaam winkelen een stuk gemakkelijker maken voor milieubewuste consumenten.  

 
Samenwerken aan een duurzame toekomst

Eenvoudige boodschappen zijn niet alleen nuttig voor consumenten. Bij Henkel heeft Müller-Kirschbaum ook geprobeerd om het duurzaamheidsplan in eenvoudige boodschappen te vertalen door het op te splitsen in kleinere doelstellingen. Het algemene doel is om de waarde van het bedrijf te verdrievoudigen ten opzichte van de totale milieuvoetafdruk over een periode van twintig jaar, van 2010 tot 2030. Door dat op te splitsen in jaarlijkse doelstellingen moet de toeleveringsketen van Henkel elk jaar 3,5% efficiënter worden in het gebruik van water en energie, en moet de hoeveelheid afval omlaag. Maar dat is niet het moeilijkste deel.

“Het is niet zo moeilijk om de mensen in de productieketen ervan te overtuigen om zuinig om te gaan met energie,” zegt Müller-Kirschbaum. Energie besparen betekent immers ook kosten besparen. “Het was lastiger om het bedrijfsleven ervan te overtuigen dat de waarde kon toenemen terwijl de voetafdruk werd verkleind.” In deze context omvat het begrip waarde alles van betere producten en meer omzet tot een veiligere werkomgeving en sociale vooruitgang. Het leek tegenstrijdig om dat allemaal te verhogen terwijl er minder werd gebruikt. De eenvoudige oplossing om meer waarde te creëren is om alles op te schalen, maar dat werkt niet als de andere helft van je doel inhoudt dat je minder middelen gebruikt. Om het minder overweldigend te maken, werd het doel opgesplitst in kleinere jaarlijkse stappen. Elk jaar hoefde de waarde maar met ongeveer 2% te stijgen. Dat was haalbaarder, maar met fluctuerende markten is dat niet altijd gemakkelijk geweest: sommige jaren maakte de waarde van de euro het extra moeilijk om een groei van 2% te halen.”

Nu hij zijn functie bij Henkel heeft neergelegd, blijft Müller-Kirschbaum actief in adviesraden waar hij adviseert op basis van zijn ervaring. Een van de boodschappen die hij vaak benadrukt is dat het moeilijk kan zijn om een duurzaamheidsinitiatief door te drukken binnen een grote organisatie.

Als iemand naar een sportschool gaat, weet hij of zij dat het trainen niet alleen plezier brengt, maar ook pijn kan doen. Maar mensen weten dat het gezond is.

“Hoewel duurzaamheid iets is waar iedereen naar wil streven, is er nog steeds de pijn van de taakverdeling en van de prijskaartjes die aan duurzaamheidsprogramma's hangen." Zijn advies voor hoe om te gaan met deze uitdagingen is simpel: "Zie het als naar de sportschool gaan." Hij legt uit dat het misschien een beetje pijn doet voordat je de effecten begint te zien, "maar mensen weten dat het gezond is."

Duurzaamheidsplannen, zoals die van Henkel, kunnen bijdragen aan de wereldwijde inspanningen om onze koolstofvoetafdruk te verkleinen en een gezondere planeet te creëren. Industriële samenwerkingsverbanden zoals het Renewable Carbon Initiative (RCI), waarvan zowel Henkel als Neste stichtende leden zijn, kunnen deze inspanningen helpen ondersteunen en versnellen.

Het creëren van een duurzame planeet is een enorme uitdaging, maar elke kleine stap die door individuen en organisaties wordt gezet, is een stap in de goede richting. Müller-Kirschbaum vergelijkt het met de bouw van de kathedraal in Keulen. "De mensen die in 1248 de fundering van de kathedraal legden, wisten dat ze het leggen van de laatste steen niet zouden meemaken." Maar het is de moeite waard om deel uit te maken van zo'n groot project, of dat nu het bouwen van een kathedraal is of het oplossen van klimaatuitdagingen. "Ik heb het gevoel dat ik ergens in het midden sta", zegt hij over zijn rol in het creëren van een duurzame planeet. "Het is al in gang gezet en er zijn nog meer plannen die ontwikkeld moeten worden, maar het uiteindelijke doel drijft je vooruit."

Ik heb het idee dat we op de goede weg zijn.

Het collectieve plan om een duurzamere planeet te creëren is wat Müller-Kirschbaum gemotiveerd houdt om te blijven werken aan duurzaamheidsprojecten. Ook in zijn privéleven probeert hij een verschil te maken. Zijn kantoor ligt op slechts 800 meter van zijn huis, dus hij kan lopen, en hij en zijn gezin hebben geprobeerd hun CO2-voetafdruk te verkleinen door goed na te denken over hun aankopen.

Het zijn kleine stappen, maar hij ziet het allemaal als onderdeel van het grotere duurzaamheidsdoel en hij kijkt met vertrouwen naar de toekomst. 

“Het zal veel langer duren dan mijn leven,” zegt hij, maar hij voegt eraan toe: “Ik heb het idee dat we op de goede weg zijn.”

Neste RE maakt een toekomst mogelijk waarin alle plastic producten kunnen worden gemaakt van hernieuwbare en gerecycleerde materialen – en die toekomst begint vandaag.

Lees meer